Trong các kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông những năm gần đây, môn Ngữ văn có xuất hiện điểm 10. Theo chia sẻ trên báo chí, những bài viết của nhiều em đạt điểm 10 đều trên 10 trang giấy thi.

Cụ thể như năm 2020, em Đặng Thị Hồng Trang, học sinh Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho (tỉnh Nam Định) đã viết 12 trang giấy trong 120 phút. [1]

Năm 2023, em Trần Ngọc Đan Thanh, học sinh Trường Trung học phổ thông Nghĩa Minh (tỉnh Nam Định) là thí sinh duy nhất đạt điểm tuyệt đối môn Ngữ văn, em đã viết bài thi 11 trang giấy. [2]

Năm 2024, Phạm Quỳnh Anh, học sinh Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho (tỉnh Nam Định) là một trong hai thí sinh đạt điểm 10 môn Ngữ Văn, nữ sinh này đã viết kín 12 trang giấy thi. [3]

Từ đó, bắt đầu nhen nhóm trong tư duy của giáo viên và học sinh rằng bài làm viết dài sẽ được điểm cao. Điều đó hoàn toàn không chính xác, không có cơ sở.

Ảnh minh họa: Doãn Nhàn

Bài thi viết dài nhưng phải đảm bảo các yêu cầu của đáp án

Để đạt điểm cao trong môn Ngữ văn, bài thi của thí sinh cần đáp ứng đồng thời nhiều yêu cầu từ kiến thức đến kỹ năng làm bài.

Thứ nhất, kiến thức vững vàng là nền tảng không thể thiếu. Điều này bao gồm việc nắm chắc kiến thức cơ bản về văn bản văn học, đặc điểm của từng thể loại văn bản văn học.

Chẳng hạn, khi phân tích một bài thơ, cần chú ý đến những đặc điểm sau: chủ đề, đề tài, nội dung, cảm xúc (phương diện nội dung và chủ đề), thể thơ, ngôn ngữ, vần và nhịp, hình ảnh và biểu tượng, giọng điệu (phương diện nghệ thuật).

Từ đó mở rộng, tìm hiểu giá trị bài thơ như giá trị thẩm mỹ, giá trị giáo dục, giá trị nhận thức và nêu được những cảm nhận, suy nghĩ của bản thân về bài thơ, cũng như ý nghĩa của bài thơ đối với cuộc sống.

Thứ hai, phải phát huy nhiều kỹ năng để giải quyết đề bài. Kỹ năng đầu tiên là phân tích đề bài để hiểu được yêu cầu của đề bài. Thí sinh cần nắm vững yêu cầu của đề, xác định rõ vấn đề cần nghị luận, đồng thời phân tích đề một cách kỹ lưỡng để xác định các luận điểm, luận cứ cần thiết.

Tiếp theo, kỹ năng viết bài tốt là yếu tố quyết định sự thành công của bài thi. Bài viết cần có bố cục rõ ràng, mạch lạc, logic, hệ thống luận điểm, luận cứ chặt chẽ, thuyết phục, diễn đạt trôi chảy, giàu hình ảnh, cảm xúc, sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu tính biểu cảm và có khả năng lập luận sắc bén, thuyết phục.

Ngoài ra, sự sáng tạo và cảm xúc là những yếu tố tạo nên sự khác biệt và độc đáo cho bài viết. Thí sinh cần thể hiện được cảm xúc, suy nghĩ riêng của bản thân về tác phẩm, về vấn đề nghị luận, có những liên hệ, so sánh sáng tạo và có khả năng tạo ra những điểm nhấn độc đáo trong bài viết.

Cuối cùng, việc đáp ứng đúng yêu cầu của đáp án là điều kiện tiên quyết để đạt điểm cao. Thí sinh cần đảm bảo bài viết đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về nội dung và hình thức, bao gồm việc phân tích chi tiết các giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đánh giá được ý nghĩa của tác phẩm đối với đời sống và liên hệ được tác phẩm với thực tế đời sống.

Từ đó, có thể hiểu, điểm chung từ các bài thi đạt điểm 10 cho thấy rằng, sự say mê, yêu thích văn học, khả năng viết dài, thể hiện sự am hiểu sâu sắc về tác phẩm và khả năng liên hệ tác phẩm với hoàn cảnh xã hội, thời đại là những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên bài văn dài mà hay, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của đáp án.

Điểm mới của đề thi tốt nghiệp năm 2025 có giới hạn dung lượng bài viết

Đề thi minh họa cho kỳ thi tốt nghiệp năm 2025 có tới ba câu yêu cầu dung lượng đối với phần trả lời. Theo đó, ở phần đọc hiểu, câu 5 yêu cầu viết khoảng 5 đến 7 dòng; ở phần viết, có đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ và bài văn nghị luận khoảng 600 chữ.

Thứ nhất, với câu 5 phần đọc hiểu yêu cầu thí sinh trả lời từ 5 đến 7 dòng. Phân tích kỹ câu hỏi sẽ thấy, đề không yêu cầu viết thành đoạn văn. Tuy nhiên, khi luyện tập đề cho các em, giáo viên nên khuyến khích học sinh viết thành đoạn văn diễn dịch để tạo thành thói quen và dễ thuyết phục người đọc hơn. Và trong hướng dẫn chấm thi, cần thể hiện rõ quan điểm không yêu cầu kỹ năng viết đoạn.

Chẳng hạn, đề minh họa lần hai của Bộ Giáo dục và Đào tạo, câu 5 như sau: “Từ tâm trạng của nhân vật trữ tình anh khi ở giữa lòng Hà Nội chiều nay, anh/chị hãy bày tỏ suy nghĩ về chốn bình yên trong tâm hồn mỗi người (trình bày từ 5 đến 7 dòng).

Để làm tốt dạng câu hỏi này, thí sinh cần hiểu rõ yêu cầu của đề bài, xác định nội dung cần trả lời và trình bày câu trả lời ngắn gọn, súc tích, đúng trọng tâm; sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu; thể hiện suy nghĩ, cảm nhận chân thực của bản thân; có thể sử dụng các từ ngữ như: “theo em”, “em cảm thấy”, “qua văn bản, em rút ra bài học”,...

Hoặc đề bài yêu cầu “Nêu suy nghĩ của em về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua văn bản”, thí sinh có thể trả lời: “Em nghĩ rằng, thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm là...”, “Thông điệp này có ý nghĩa...”, “Trong cuộc sống, em sẽ...”

Thứ hai, phần viết có yêu cầu dung lượng 200 chữ hoặc 600 chữ. Trước tiên, có thể định lượng 200 chữ là khoảng 20 dòng hoặc nửa trang giấy thi; 600 chữ là gấp ba lần đoạn văn 200 chữ, tức là khoảng 1,5 trang giấy thi. Nhưng cần phân biệt giữa phần viết và đọc hiểu, ở phần viết yêu cầu kỹ năng cao hơn.

Là giáo viên dạy Ngữ văn, đồng thời cũng là giám khảo chấm thi tốt nghiệp nhiều năm, người viết cho rằng yêu cầu dung lượng trả lời cho từng câu trong bài viết của thí sinh là hoàn toàn cần thiết bởi rất nhiều lý do.

Trước tiên, quy định này giúp đánh giá khả năng diễn đạt của học sinh. Khi yêu cầu viết trong một giới hạn nhất định đòi hỏi thí sinh phải biết cách chọn lọc từ ngữ, diễn đạt ý tưởng một cách súc tích, rõ ràng và hiệu quả. Điều này cũng giúp kiểm tra khả năng tổ chức ý tưởng, sắp xếp câu văn sao cho mạch lạc.

Trong đề thi hiện nay, phần đọc hiểu thường có những trích dẫn văn bản và có yêu cầu viết đoạn văn nghị luận nên việc yêu cầu số lượng chữ nhằm tạo cho việc làm bài có tính thống nhất và phù hợp với cấu trúc đề.

Ngoài ra, quy định số chữ trong câu trả lời để phù hợp với thời gian làm bài. Thời gian làm bài thi Ngữ văn thường có giới hạn là 120 phút. Vậy quy định số chữ giúp thí sinh phân bổ thời gian hợp lý, tránh viết quá dài hoặc quá ngắn. Điều này cũng giúp thí sinh rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian, một kỹ năng quan trọng trong học tập và cuộc sống.

Hơn nữa, yêu cầu viết trong một giới hạn nhất định đòi hỏi thí sinh phải biết cách tổng hợp và khái quát các ý tưởng, thông tin. Từ đó, các em có khả năng tư duy logic, khả năng phân tích và đánh giá vấn đề. Quy định dung lượng chữ trong bài thi tạo cơ hội cho thí sinh trân trọng chữ viết và thể hiện sự cẩn trọng trong quá trình làm bài.

Đồng thời, giới hạn dung lượng chữ buộc thí sinh phải suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi viết, lựa chọn từ ngữ chính xác và diễn đạt súc tích; hình thành tính cẩn thận, tỉ mỉ và khả năng kiểm soát bài viết của mình.

Tóm lại, bài văn được quyền viết dài, với lập luận chặt chẽ, ý tứ đầy đủ, phong phú, sâu sắc và hình thức trình bày đẹp, có ý thức giữ gìn vẻ đẹp của tiếng Việt thì rất trân trọng và xứng đáng được điểm 10.

Đối với những em không có năng khiếu văn chương thì hãy bình tĩnh suy nghĩ và trình bày một cách chân thật, không lấy sự viết nhiều của bạn mà bị áp lực khiến không làm bài được tốt. Hoặc đối với những thí sinh viết nhanh, chữ viết không rõ nét, trình bày không ngay thẳng thì cũng có thời gian để cẩn thận hơn. Chính thí sinh là những người sáng tạo ra sản phẩm, hơn ai hết phải biết trân trọng sản phẩm của mình trước khi mong muốn thầy cô, giám khảo trân trọng nó.

Đây là quy định mới trong đề thi tốt nghiệp năm nay, rất mong thầy cô là những người sắp làm giám khảo hãy trân trọng những bài viết thể hiện kỹ năng làm bài, xử lý vấn đề tốt, tránh tư duy viết dài cho điểm cao, như vậy là không đúng với bản chất thật sự của bộ môn Ngữ văn.

Tài liệu tham khảo:

[1]: https://laodong.vn/giao-duc/nu-sinh-duoc-10-diem-ngu-van-lam-bai-thi-dai-12-trang-diem-tong-ket-99-831276.ldo

[2]:https://dantri.com.vn/giao-duc/chan-dung-nu-sinh-nam-dinh-dat-diem-10-duy-nhat-mon-van-va-bai-thi-11-trang-20230718111051552.htm

[3]: https://vietnamnet.vn/nu-sinh-nam-dinh-noi-ve-bai-thi-diem-10-mon-ngu-van-kin-12-trang-giay-2303003.html